Trả lời điện thư của Bạn đọc: Đề tài chuyên về điện tử thực hành

Nói chung với các Bạn đã có điện thư gửi về trang web phuclanshop.com

...Đầu tiên, cho tôi nói câu "rất cảm ơn các Bạn đã bỏ công vào trang web phuclanshop.com" để tham gia xem các bài viết của tôi và còn điện thư về cho nhiều ý kiến rất thiết thực. Trong lòng tôi, rất mong trang web nhỏ này ngày nào đó sẽ trở thành nơi mà các Bạn thường xuyên ghé vào để tìm hiểu, để trao đổi, để thảo luận các vấn đề điện tử hấp dẫn, hứng thú, hữu ích.

Tôi quan niệm tri thức trong mỗi con người chúng ta nó giống như ánh hào quang của ngọn đèn, nó soi sáng đường đi nước bước của chúng ta, nếu ai đó có thể dùng sức nóng của nhiệt tình thấp sáng thêm lên nhiều nhiều ngọn đèn trí tuệ vốn có trong nhiều người nữa thì trước mặt của chúng ta sẽ có ánh sáng của mặt trời tri thức, lúc đó hỏi còn sợ gì bị mất lối trong bóng đêm của u mê, lạc lõng nữa, phải không?

Trong lần này tôi sẽ trả lời điện thư của các Bạn hỏi về chuyên môn điện tử. Mong Bạn vào đọc, cũng nhắn với Bạn là tôi không trả lời điện thư cụ thể riêng cho từng Bạn qua e-mail, vì tôi nghĩ khi viết bài trả lời cụ thể nên được nhiều Bạn cùng đọc, làm vậy nhiều Bạn sẽ có thể thấy được thắc mắc của Bạn, có khi cũng là thắc mắc của nhiều Bạn, điều này sẽ có lợi cho nhiều người hơn.

Trong lần này, tôi đã xem thư và trả lời điện thư của các Bạn sau:

1. Nhiều thư hỏi về chuyện học nghề ở trường nghề: Điện Tử Thực Thành

❶ Bạn duong trung" <suphuhocdoi89@yahoo.com hỏi:

❷ Bạn nguyen.trongtin1990@gmail.com viết:

em chào thầy Hưng ! em tên là Nguyễn Trọng Tín hiện em đang ở quận 1,
em đang học hệ cao đẳng ngành điện tử năm cuối ,hiện nay kiến thức về 
điện tử cũng như kỹ năng thực hành về điện tử của em còn khá yếu ,em muốn tìm một môi trường thực hành về điện tử để trao dồi những kỷ năng của mình.em đọc trên mạng thấy có trang web phuc lan shop có những bài viết trong phần trao đổi học tập của thầy rất hay và dễ hiểu ,và em cũng đã tham khảo một vài quyển sách mà thầy viết em thấy rất hay và thú vị,em muốn tìm đến địa chỉ trường dạy nghề điện tử của thầy để tìm hiểu và đăng kí học .em đã đến chợ Nhật Tảo và tìm đến những địa chỉ ghi trên cuốn sách nhưng em không tìm ra được địa chỉ chính xác được thầy ơi , em gọi điện vào số của trường nhưng số không có thực, thầy nhận được mail vui lòng phản hồi cho em biết địa chỉ của trường để em liên hệ và đăng kí học.điện tử là nghành mà em rất thích,em đã tham khảo nhiều trên mạng và tự học nhưng vẫn không tốt hơn được ,
nên bây giờ em muốn tìm một trường dạy nghề để em có thể tích lũy thêm kinh nghiệm làm hành trang cho mình sau này,

❸ Bạn vanvuongkim75@yahoo.com.vn hỏi: 

e muon hoc lop ung dung va lap trinh vdk 89...thay cho e biet thoi gian hoc va hoc phi dc khong ah

Trả lời: Đại thể có rất nhiều thư có nội dung như trên, tôi trả lời chung cho các Bạn như sau: Trước đây trường dạy nghề Điện Tử Thực Hành nằm trên lầu 1 chợ Linh kiện Nhật Tảo, thuộc phường 7 quận 10, Tp Hồ Chí Minh, trường hoạt động từ khi mới có chợ. Vài năm trước, khu này nằm trong quy hoạch giải tỏa nên trường đã phải giải thể. Các giáo viên của trường một số nghĩ do lớn tuổi, một số chuyển qua làm công tác kỹ thuật hay mua bán và một số chuyển qua dạy ở các trường khác. Riêng tôi, người điều hành trường Vương Khánh Hưng đã đi học thêm ở Mỹ, hiện tôi đang ở nhà người con gái lớn, địa chỉ:  Số 58 Edison street, Quincy bang MA. Công việc hiện nay của tôi là tìm hiểu nền học thuật trên đất Mỹ và lúc rảnh viết bài cho trang Web Phúc Lan (phuclanshop.com). Cửa hàng Phúc Lan trước ở trong chợ Nhật Tảo, bên trên là trường dạy nghề Điện Tử Thực Hành, nay cửa hàng dời qua chợ mới ở chung cư Nguyễn Kim góc đường Nguyễn Kim - Tân Phước. Bạn có thể đến đây, xin xem hình vệ tinh dưới đây.

Sau đây là hình chụp một đoạn đường Vĩnh Viễn, Q 10. Bạn có thể đến đường này để dễ dàng tìm ra cửa hàng Phúc Lan, đây là cửa hàng của con gái thứ của tôi, ở đây Bạn có thể mua các linh kiện, các board mạch, nhất là các board điều khiển vô tuyến hay các board ứng dụng dùng ic lập trình để dùng cho các công việc của Bạn. Bạn có thể gặp anh Phúc (chồng của Lan) để hỏi về nhiều thứ mà Bạn muốn tìm trong chợ mới này.

Tóm lại, các cơ sở của trường dạy nghề Điện Tử Thực Hành đã ngưng hoạt động hơn hai năm nay rồi, tuy nhiên với mấy chục năm hành nghề và viết sách, số tư liệu kỹ thuật điện tử của trường là rất lớn, để tiếp tục phổ biến các tư liệu kỹ thuật điện tử, tôi sẽ lần lượt xử lý lại và cho "xuất hiện" các tư liệu này trên trang web phuclanshop.com, do vậy nếu Bạn thích tự học, thích tìm hiểu bộ môn điện tử, Bạn hãy thường xuyên ghé vào trang Web này để trao đổi với chúng tôi, đóng góp ý kiến với chúng tôi. Với thời gian hiện nay tôi đang đi học, trên trang Web này sẽ luôn có bài mới, ý tưởng mới, tất cả đều cởi mở, chân thành. Chào! Chúc tay nghề Bạn ngày càng tiến bộ. Vạn Sự Như Ý. Chờ các điện thư khác của Bạn. VKH 

2. Các điện thư hỏi về kỹ thuật  

❹ Bạn Hoàng điệp hoang diep" <thaisbinh@gmail.com hỏi:

Trả lời: Chào em Hoàng Điệp. Câu hỏi của em sẽ được trả lời như sau:

Trước hết em hãy vào xem lại bài viết sau của tôi cũng có trên trang Web phuclanshop.com.

✐Bạn click chuột vào dòng để xem bài.

Kể chuyện: Tôi dùng bo khiển AT89C2051, 12 đường ra để ráp đèn hào quang cho tượng Phật Bà trên đất Mỹ

 Trong bài này em chú ý phần sơ đồ mạch điện như hình sau:

Sơ đồ này được hiểu như sau:  em dùng mức áp trên chân p3.0 để điều khiển tính ngưng dẫn và bảo hòa của transistor Q13. Câu lệnh như sau:

setb p3.0 ; lệnh này đặt chân p3.0 lên mức áp cao làm cho transistor bão hòa.

clr p3.0  ; lệnh này đặt chân p3.0 xuống mức 0V, transistor sẽ phải ngưng dẫn

Bây giờ em dùng lệnh nhẩy jump no bit, để theo dõi mức volt trên chân p3.1, câu lệnh như sau:

jnb p3.1, $  ; câu này có nghĩa là nếu chân p3.1 còn ở mức thấp thì ở lại chờ, chỉ khi nó lên mức áp cao mới tiếp tục.

Từ các câu lệnh trên em có thể ghép lại thành đoạn chương trình điều khiển làm chậm theo mức áp trên tụ C trong mạch định thời R-C như hình vẽ như sau:

setb p3.0       ; cho tụ xả điện

mov r1, #100 ; nạp trị 100 vào thanh r1 

djnz r1, $        ; kéo dài thời để cho tụ xả hết điện

clr p3.0           ; cho tụ bắt đầu nạp lại điện, dòng nạp qua điện trở R

jnb p3.1, $      ; Chờ khi nào mức áp trên p3.1 lên cao mới tiếp tục

...

Bây giờ em tìm cách gắn đoạn chương trình trên vào các mạch delay của chương trình nguồn, làm vậy em sẽ có thể dùng biến trở trên board để chỉnh nhịp nhanh chậm.

Trên mạng có trang Web của người Nhật nói về PIC rất hay, trong đó có bài cũng dùng cách này để điều khiển tốc độ quay của motor bước, tôi giới thiệu trang Web này để em tham khảo.

✐Click chuột vào dòng này để mở trang Web tham khảo

Em hãy vào trang Web tôi giới thiệu để tham khảo mạch điện có cùng nguyên lý trên, mạch điện này chạy ic lập trình với PIC 16F84A.

Khi chân RB7 ở mức thấp L, thì transistor ngưng dẫn và tụ C sẽ ở quá trình nạp điện của nguồn, dòng nạp qua R, lúc này mức volt trên chân RB5 sẽ được nâng lên cao dần, chúng ta sẽ dùng mức volt cao trên chân RB5 để đặt mức volt trên RB7 lên mức áp cao, và như vậy transistor sẽ bị bảo hòa và tạo điều kiện cho tụ C xả điện nhanh, lúc này mức volt trên chân RB5 lại bị kéo xuống mức áp thấp và khi transistor lại bị làm cho ngưng dẫn với mức volt thấp trên chân RB7 thì qui trình trên sẽ được cho lập lại... Vậy với trị của mạch thời hằng R-C, nếu Bạn lấy trị của R lớn, thời gian để mức volt trên chân RB5 lên mức cao sẽ rất chậm, còn lấy trị của R nhỏ thì mức volt trên chân RB5 sẽ lên cao nhanh hơn và chúng ta dùng mức volt lên mức cao H của chân RB5 để chỉnh nhịp nhanh hay chậm. Đó chính là nguyên lý hoạt động của mạch điện này, và khi em đã xác lập xong được phần cứng như hình này rồi thì lúc đó chúng ta mới có thể viết chương trình nguồn cho mạch điện này được.

Mong bài trả lời trên làm em hài lòng. Chúc em Vạn Sự Như Ý, tay nghề ngày càng tiến bộ. Chào! VKH

❺ Bạn Tạ Ngọc Đảm" <tangocdam@gmail.com hỏi: 

Cháu chào Thầy Vương Khánh Hưng. Cháu vào trang Web của chú thấy có nhiều bài viết hay nói về điện tử và lập trình. nhưng cháu không thấy có tài liệu về hướng dẫn Lập trình và cách nạp rom. Mong chú Update hhoặc gửi trực tiếp vào mail của cháu cũng được. Cháu cảm ơn Chú rất nhiều 

Trả lời: Chào em, tôi nghĩ trên trang web nhà phuclanshop.com của chúng ta, đã có nhiều bài viết nói về ic lập trình và giới thiệu board nạp và một số board ứng dụng rồi, nếu em chịu khó tìm đọc sẽ thấy.

Tuy nhiên, ở đây tôi cũng muốn nói với em là trong ý muốn, tôi luôn muốn tìm cách phổ cập đề tài ic lập trình cho tất cả các Bạn thợ điện tử, vì ngày này không biết sử dụng các ic lập trình thông dụng trong công việc, nghề nghiệp sẽ bị giới hạn rất nhiều. 

Sau thư, chúc em tìm ra được các bài đọc đúng ý muốn của mình. Chào! VKH 

❻ Bạn "Nhan Nhan" nhan_dcn2010@yahoo.com.vn viết:

Trả lời: Chào em. Muốn học lập trình để viết chương trình nguồn cho các ic lập trình, theo tôi, em cần có các chuẩn bị như sau:

1. Trước hết, em hãy tự làm (nếu có thể) hay tìm mua một số board mạch ứng dụng chạy với các loại ic lập trình. Cụ thể như học viết các chương trình nguồn để điều khiển các đèn Led. Bắt đầu nên cho điều khiển các Led, đó là cách học ít tốn kém nhất và với sự tắt sáng dễ nhìn thấy của Led em sẽ dễ dàng kiểm tra được khả năng nắm bắt được vấn đề điều khiển của mình.

Trên đây là hình chụp về board ứng dụng của ic lập trình với các Led đặt ở ngả ra dùng để theo dõi trang thái mức volt cao thấp trên các cảng p1 và p3. Em tham khảo bài viết sau:

 ✐Click chuột vào dòng này để xem bài nói về cách dùng ic lập trình.

2. Kế đó là tự trang bị một hộp nạp, công dụng của nó là nạp các đoạn mã dạng nhị phân lấy được từ các chương trình nguồn do em viết vào nằm trong các thanh nhớ của bộ nhớ EEPROM của các ic lập trình.

✐ Click chuột vào dòng này để xem bài nói về hộp nạp TOP853

3. Dĩ nhiên em phải dùng một máy tính với phần mềm thích hợp để viết ra các chương trình nguồn và cho dịch chương trình này ra các dòng mã lệnh mà mạch điện của các bộ nhớ hiểu được, đó chẳng qua là tín hiệu dạng nhị phân, nó được qui định băng mức volt cao cho bit 1 và mức volt thấp cho bit 0 (hay chọn ngược lại nếu em muốn dùng logic nghịch)

4. Khi đã có đủ các chuẩn bị trên rồi thì em tìm tài liệu để học tập và tham khảo, khởi đầu nên làm các bài tập đơn giản thôi, dần dần nâng mức khó lên, công việc học tập ic lập trình cũng giống như chơi cờ vậy, sẽ đến một ngày em sẽ trở thành cao thủ, lúc đó sẽ đi vào giai đoạn tối ưu hóa công việc và nghĩ đến các công trình lớn.

5. Mạnh dạng nhận làm các công việc có liên quan, nhận công việc sẽ có quyền lợi và điều quan trọng là đã dám nhận trách nhiệm và trong quá trình hoàn thành các công việc này, em đã chính thức bước vào nghề làm chuyên viên điện tử chuyên nghiệp. 

✐ Click chuột vào dòng này, xem một ứng dụng của ic lập trình.

Sau thư, cũng nhắn với em là các vật dụng dùng cho học tập tôi kể trên đều có bán ở cửa hàng Phúc Lan, địa chỉ như sau:

❼ Bạn "Chang Le Van" lechang_vtk32@yahoo.com.vn hỏi:

Trả lời: Trong thư em hỏi có 3 phần, nhưng câu hỏi nào tôi nghĩ cũng phải viết thành chuyên đề dài mới có thể trả lời hết ý được, ở đây, tôi trả lời tóm lượt với em như sau:
 

Câu 1: TV màu nội địa Nhật làm việc với đường nguồn AC 110V, bây giờ muốn máy làm việc với mức nguồn AC 220V thì phải làm sao? Có 2 cách:

Cách 1: Em quấn biến áp sắt từ, nó vừa có tính năng giảm áp AC và còn có tính năng cách ly board mạch với đường dây AC, nhờ vậy tránh được điện giật (nếu vô ý để chân chạm đất mà tay chạm vào board mạch). Do biến áp công nghiệp dùng lõi sắt từ làm việc ở tần số thấp 50 Hz nên kích thước của nó rất lớn và nặng. 

Cách 2: Cho giảm áp AC với biến áp xung có lõi là sắt bụi (quen gọi là lõi ferit hay lõi than), loại biến áp xung làm việc ở tần số cao nên kích thước của nó nhỏ và nhẹ, tuy nhiên em phải ráp thêm mạch dao động tạo ra dòng điện dạng xung tần cao, ngày nay các loại mạch dao động tạo xung đã rất dễ tìm và rẻ tiền, em có thể tháo lấy trong các máy "làm thịt" chuyển qua dùng cũng được. Một điểm cần chú ý khi tự ráp nguồn nghịch lưu dùng cho các máy TV là phải thiết kế mạch dao động tạo xung làm việc ở tần số quét ngang, nghĩa là tần số 15625Hz cho hệ PAL, vì để board nguồn làm việc ở các tần số cao khác sẽ rất khó lọc nhiễu và như vậy trên hình sẽ xuất hiện bóng đen mờ trôi lơ lững, rất khó lọc hết.

Ghi nhận: Làm theo cách 1 đơn giản hơn, không cần tay nghề cao, làm theo cách 2 phải hiểu mạch thật tốt mới có thể "độ lại mạch được".

Câu 2: Khi kiểm tra thấy mức volt AC đo trên các cuộn thứ cấp có bất thường thì em nên cho đo lại với điều kiện có cho mang tải, làm vậy để tránh ảnh hưởng của tụ ký sinh ghép giữa các cuộn sơ cấp và thứ cấp, đồng thời thử tải trên các cuộn thứ cấp. Tôi thấy nếu biến áp của em là biến áp lõi sắt từ, làm việc với dòng điện dạng sin, tần số 50Hz, không phải là biến áp lõi ferit thì cách tính số vòng và quấn lại như trên là còn đúng, nhưng nếu đó là biến áp lõi ferit làm việc với dòng xung, tần số cao thì sẽ có cách tính khác. Em thử xem lại xem, em đang quấn với loại biến áp nào nhé.

Câu 3: Tôi đã vào youtube theo đường dẫn trong thư của em và thấy rằng mạch có 8 Led có điệu chớp đa dạng, phải nói là  rất chuyên nghiệp, tuy nhiên khi xem sơ đồ mạch điện thì thấy, mạch dùng ic PIC 16F628A hay 16F88, các ic lập trình họ PIC này có nhiều tính năng hơn là ic lập trình AT89C51. Sơ đồ mạch điện như hình sau:

Sơ đồ chân của ic PIC 16F628A như hình sau:

Vấn đề ở đây không phải là viết chương trình nguồn dùng assembler hay C mà là tính năng vốn có của ic lập trình. Khi dùng chức năng điều biến độ rộng thì ic lập trình PIC này sẽ dễ dùng hơn ic lập trình AT89C51, vốn không có sẵn mạch điện PWM. Từ đoạn phim trên youtube, chúng ta vào được một website rất hay, tôi giới thiệu trang Web này đến các Bạn, khi có dịp sẽ trình bày và phân tích cụ thể hơn các bài viết trong trang Web này, một trang Web cho thấy các ứng dụng rất hay của PIC với ngả ra là các dạng đèn Led.

✐ Bạn click vào dòng này để vào trang web nói về cách dùng PIC với các kiểu lắp ghép của đèn Led.  

Tóm lại theo tôi, để có các kiểu chớp như trong đoạn clip đã cho thấy, em không thể dùng ic AT89C51 làm được, vì dung lượng nhớ của ic lập trình này là không đủ, chỉ có 4K, và AT89C51 hay cả AT89C52 cũng không có các chức năng chuyên dụng nên sẽ phải cần các đoạn chương trình nguồn rất dài. Khi có dịp tôi sẽ trình bày cách dùng ic lập trình họ PIC, lúc đó chúng ta có thể khai thác nhiều chức năng vốn đã có trong ic, phục vụ cho các ứng dụng của chúng ta, với ic lập trình PIC mọi việc sẽ dễ làm hơn. Chào! Chúc em học hành tiến bộ, Vạn Sự Như ý. VKH 

Trả lời: Câu hỏi của em sẽ được tôi trả lời như sau:

Trước hết chúng ta hãy nói sơ qua hoạt động của ic lai họ STK4040. Em xem các hình vẽ sau:

Chân số 1, 2 là ngả vào của hai tầng khuếch đại vi sai. Chân số 4 cấp dòng cho 2 diode để ghim áp chân B của TR5, TR8, ở đây TR5 dùng làm mạch cấp dòng điện hằng với R1 là điện trở định dòng. Chân số 6 tạo điều kiện mắc tụ lọc. Chân số 8 và 11 dùng mắc mạch bù pha. TR6 là tầng thúc và TR8 là mạch cấp dòng hằng với R6 là điện trở định dòng. TR7 dùng lấy áp phân cực cho các tầng công suất nhầm tránh méo tại giao điểm của tín hiệu. Chân 7 và chân 10 tạo điều kiện mắc tụ lọc. Chân 14 lấy nguồn dương và chân 12 lấy nguồn âm. Ngả ra trên chân số 13.

Giải thích công dụng của các linh kiện ngoài, em xem các hình sau:

Bây giờ nói đến các nguyên do làm cho mạch tăng âm chậm ra tiếng: Theo như tôi đoán, bộ Amplifier mà em đang có phải là loại khuếch đại stereo, nghĩa là phải có 2 kênh để nghe âm thanh nổi, vậy nếu sau khi mạch được mở điện, phải chờ một lúc, mạch khuếch đại mới có tiếng ra, nguyên do có thể ở mạch bảo vệ Loa. Công dụng của mạch được giải thích theo hình vẽ sau: 

Trong mạch bảo vệ có dùng tụ điện lớn để tạo tác dụng mở trễ, khi Bạn mới mở máy để tránh tiếng "bụp" phát ra do sự hỗn loạn ở thời kỳ mạch bị quá độ, lúc đó mạch bảo vệ cấp dòng cho relay, làm hở 2 khóa điện lá kim K1a, K1b, tránh cho Loa bị xung kích phát ra tiếng "héc" khó chịu lúc mới mở máy. Chỉ sau khi mức áp đo được ở ngả ra trên chân số 13 về mức áp 0V, lúc đó mạch bảo vệ mới cho đóng Loa vào mạch. Và sau này, vì bất kỳ lý do nào mà mức áp ngả ra bị lệch khỏi mức 0V (trừ sự xuất hiện của tín hiệu), mạch bảo vệ đều sẽ cho ngắt Loa ra khỏi mạch.

Qua phân tích trên, tôi nghĩ em nên kiểm tra mạch bảo vệ Loa. Trong trường hợp trong máy không dùng mạch bảo vệ, thì em khảo sát mức nguồn nuôi cấp cho các tầng khuếch đại đầu. Và em tập trung kiểm tra các tụ điện, vì tác dụng của tụ thường tạo tác dụng trễ. Hơn nữa với mạch stereo, em nên dùng phép đo volt đối chứng để tìm ra chổ hư. Mong em sẽ sớm tìm ra được chổ hư và sửa lại. Chào! Chúc Vạn Sự Như Ý. VKH 

...đã đến phút thư giãn:  Cánh diều trên vùng trời cao

Biển Đại Tây Dương, còn gọi là biển lạnh, trưa nay bầu trời Boston với mây nước và chim hải âu...còn có gì nữa?